Tabela jest oparta na moich doświadczeniach w grze na 8-klapowych fletach klasycznych i romantycznych a także na przestudiowanych przeze mnie historycznych tabelach chwytów, przede wszystkim ze szkół fletowych A. E. Müllera (Elementarbuch für Flötenspieler, Lipsk 1817) i A. B. Fürestenaua (Flötenschule op.42, Lipsk 1826 i Die Kunst des Flötenspiels op. 138, Lipsk 1844). Jest przeznaczona na najczęściej spotykany układ klap, ale może być też wykorzystana na fletach sześcioklapowych (ze stopą D, bez klap dla dźwięków cis1 i c1).
| Gis□F□ ○ ○ ○ ○ ○ ○ Dis□Cis1□C1□ C□B□ F□ |
Sześć kółek odpowiada sześciu otworom palcowym przejętym z fletu jednoklapowego. Klapy zostały zaznaczone jako kwadraty: w górnym rzędzie klapa Gis i długa klapa F – obydwie obsługiwane małym palcem lewej ręki. W dolnym rzędzie znajduje się długa klapa C obsługiwana wskazującym palcem prawej ręki, klapa B przeznaczona dla kciuka lewej ręki oraz krótka klapa F dla serdecznego palca prawej ręki. Trzy kwadraty na końcu środkowego rzędu odpowiadają klapom Dis, Cis1 i C1 obsługiwanym małym palcem prawej ręki. Wypełnienie kółka lub kwadratu kolorem czarnym oznacza, że dany otwór palcowy należy zamknąć, a klapę nacisnąć (niezależnie od tego, czy w stanie spoczynku jest ona otwarta czy zamknięta). Stworzenie idealnej tabeli chwytów dla wszystkich przedboehmowskich fletów klapowych jest niemożliwe – tak naprawdę każdy model, a nawet różne egzemplarze tego samego lub podobnych modeli fletu mogą różnić się intonacją i barwą poszczególnych chwytów, dlatego też flecista grający na tego typu instrumentach, czy to oryginalnych historycznych, czy też ich współczesnych kopiach, musi wykazać się dużą dozą samodzielności i „przedsiębiorczości” w doborze aplikatury a także potrafić wykorzystywać dużą ilość chwytów alternatywnych, zwłaszcza w trzeciej oktawie, kierując się jakością brzmienia, intonacją i wygodą połączeń chwytów. W tej uproszczonej ze względów praktycznych tabeli zrezygnowałam z rozróżniania dźwięków podwyższanych krzyżykami i obniżanych bemolami – pod koniec XVIII wieku na flecie z dodanymi klapami konsekwentnie w duchu J. J. Quantza rozróżniał je jeszcze J. G. Tromlitz (niskie krzyżyki, wysokie bemole), ale była to tendencja zanikająca. Od początku XIX wieku w szkołach fletowych incydentalnie pojawia się nowa tendencja intonacyjna, z preferencją podwyższania krzyżyków w duchu „dźwięków prowadzących” (widoczna zwłaszcza u J.-L. Tulou).
Tabela znajduje się tutaj:
https://flettraverso.pl/wp-content/uploads/2020/08/Tabela-klapowa-2.pdf
Flecistom grającym na fletach ośmioklapowych i dziewięcioklapowych (ze stopą h), zwłaszcza typu niemieckiego i wiedeńskiego z I połowy XIX wieku polecam dodatkowo praktyczne przestudiowanie tabel chwytów alternatywnych (wraz z przykładami nutowymi), tryli, obiegników, wibracji palcowej i glissand, opracowanych przez wybitnego romantycznego niemieckiego wirtuoza fletu A. B. Fürstenaua:
https://flettraverso.pl/wp-content/uploads/2020/09/Furstenau-tabele.pdf
Pochodzą one z mojej publikacji zatytułowanej Kompleksowa wizja fletu romantycznego w zakresie budowy, brzmienia, techniki gry i praktyki wykonawczej według „Die Kunst des Flötenspiels in theoretisch-practischer Beziehung von A. B. Fürstenau op. 138” (Kraków 2011). Być może nie wszystkie chwyty sprawdzą się na każdym instrumencie – Fürstenau w momencie wydania swojej szkoły (1844) grał na fletach Wilhelma Liebla, a wcześniej również na fletach wiedeńskiego budowniczego Stephana Kocha i opracowywał swoje tabele z myślą o tych instrumentach. Zdecydowana większość chwytów powinna jednak funkcjonować (być może z małymi modyfikacjami) na typowych przedboehmowskich fletach ośmioklapowych, a przećwiczenie wszystkich chwytów alternatywnych wraz z przykładami nutowymi i komentarzami (tutaj w polskim tłumaczeniu) niezwykle rozwija wyobraźnię brzmieniową i technikę palcowania.