Projekt „Muzyczny labirynt”, którego premierowa edycja odbyła się w lutym 2023 roku, to pierwsza w historii Akademii Muzycznej w Łodzi inicjatywa poświęcona w całości muzyce średniowiecznej. Przedmiotem jego tegorocznej odsłony będą pieśni dworu burgundzkiego I połowy XV wieku. Księstwo to, aż do 1477 roku niezależne od Francji i posiadające dzięki spadkom i zakupom rozległe posiadłości w Niderlandach, w okresie połowy XV wieku pod władzą Filipa III Dobrego i Karola Śmiałego stało się najbogatszym krajem Europy i niezwykle ważnym centrum kulturalnym. Ten ostatni władca sam aktywnie uprawiał muzyką, grając na harfie i komponując wielogłosowe pieśni i motety. Niestety żadne utwory o potwierdzonym autorstwie księcia nie dotrwały do naszych czasów. Chociaż centrum władzy politycznej znajdowało się w Dijon, silną aktywność muzyczną przejawiały także inne miasta należące ówcześnie do Burgundii, jak Bruksela, Brugia, Lille czy Arras. Przez sam dwór książęcy, począwszy od ustanowienia kapeli w 1384 roku, przewinęło się wielu znanych kompozytorów, począwszy od reprezentujących późny styl Ars Nova kompozytorów, takich jak Johannes Tapissier (ok. 1370-1410) i Nicholas Grenon (1375-1456), przez kultywujących tak zwaną contenance anglaise (czyli „manierę angielską”) Gillesa Binchoisa (ok. 1400-1460) i Guillaume’a Dufay (ok. 1397-1474), po twórców wczesnorenesansowych – Hayne van Ghizeghema (1445-1476) i Antoine Busnoisa (ok. 1430-1492).
Utwory kompozytorów zaliczanych do tak zwanej Szkoły Burgundzkiej odnajdujemy w wielu krajach, zaś ich styl naśladowany był praktycznie w całej Europie, w tym także w Polsce. Szczególnie istotne w procesie jego kształtowania były wpływy angielskie. Nie są one jednak niczym zaskakującym, jako że podczas trzeciej fazy wojny stuletniej (1412-1453) Burgundia, dążąc do zerwania zależności lennej od Francji, sprzymierzyła się z Anglią, a oba kraje połączyły ożywione kontakty gospodarcze i kulturalne. W rezultacie tych ostatnich około 1420 roku powstał bardzo charakterystyczny styl kompozytorski. Choć pobrzmiewają w nim jeszcze wyraźne echa muzyki francuskiej okresu Ars Nova, takie jak trzygłosowa faktura czy sposób prowadzenia głosów, łączą się one harmoniką nowszego typu, w której dominują współbrzmienia konsonansów niedoskonałych.
Styl ten szczególnie mocno zaznaczył się on w świeckich chansons, a o ich popularności świadczy fakt pojawiania się pieśni pisanych w stylu burgundzkim w antologiach wydawanych jeszcze w I połowie XVI wieku, i to pomimo tego, że w warstwie literackiej utwory te miały charakter zdecydowanie konserwatywny. W tematyce dominują motywy typowe dla średniowiecza, sięgające jeszcze trzynastowiecznej Powieści o Róży, a nawet poezji trubadurów, wpisujące się w toczone ówcześnie debaty na temat ideału miłości dwornej. Dobrym przykładem mogą być odniesienia do alegorycznej postaci Maleboucha – uosobienia zgryźliwego zazdrośnika o ciętym języku, pragnącego poprzez obmowę zniszczyć prawdziwe uczucie między kochankami. Choć miłość, tak jak przedstawia ją poezja burgundzka XV stulecia, ma już charakter zdecydowanie bardziej ziemski, mniej wzniosły od fin’ amor z dawniejszej poezji prowansalskiej, i traktowane jest jako rodzaj swoistej gry między kobietą i mężczyzną, wśród tekstów odnajdujemy tchnące autentycznie głęboką emocjonalnością i odnoszące się zapewne do prawdziwych sytuacji i osobistych tragedii ich autorów.
Trzon programu niniejszego koncertu stanowią kompozycje Dufaya i Binchoisa zaczerpnięte z angielskiego Codexu Canonici (ok. 1428-1435)— najważniejszego zachowanego źródła, zawierającego repertuar pieśni burgundzkich I połowy XV w. Oprócz utworów dwóch wspomnianych mistrzów zaprezentowane zostaną także utwory mniej znanych twórców, takich jak Arcourt, Adam czy Briquet, których osoby nie są możliwe do jednoznacznego zidentyfikowania. Ich kompozycje w niczym nie ustępują jednak twórczości Dufaya i Binchoisa, a często zaskakują śmiałymi i nietypowymi rozwiązaniami harmonicznymi. Całości programu dopełnią tańce burgundzkie z brukselskiego Manuskryptu Małgorzaty Austriackiej (B-Br MS 9085), sporządzonego w ostatnich latach XV wieku
